بررسی و مقایسۀ نقش شاخص‌های توسعۀ اجتماعی در گرایش به‌‌‌سوی اسلام تندرو در آسیای مرکزی

منطقۀ آسیای مرکزی بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و خلأ قدرت ناشی از آن به‌سرعت در کانون توجه گروهای اسلام‌گرا قرار گرفته است. داعش یکی از گروهای تندرو اسلامی است که به‌شدت بر این منطقه تأثیر گذاشته است. ازاین‌رو، نوشتار حاضر در پی بررسی و مقایسۀ شاخص‌های توسعۀ اجتماعی پنج کشور هم‌سودِ قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان در گرایش به گروه داعش بوده است. با این هدف، پس از ارائۀ رویکردهای نظری برای توصیف و تبیین نظری موضوع، با استفاده از روش کمی و از نوع تحلیل ثانوی، با رجوع به همۀ اطلاعات مرتبط با شاخص‌های توسعۀ اجتماعی و گرایش به تندرو مذهبی در پایگاه اینترنتی مؤسسۀ مطالعات امور بین‌الملل فنلاند (2015) و سایت‌های معتبر کشورهای آسیای مرکزی و روسیه (جامعۀ آماری) به روش تمام شماری انتخاب و پس از کدگذاری و وزن‌دهی وارد نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس کردیم و در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی تحلیل کردیم. یافته‌های پژوهش نشان داد که بین شاخص‌های توسعۀ اجتماعی مانند پیشرفت اجتماعی، هزینه‌های آموزشی، هزینه‌های بهداشتی (برحسب تولید ناخالص ملی)، نرخ خاص مهاجرت و جهانی‌شدن و نیز شاخص کل تفاوت معناداری در سطح خطای 01/0 در پنج کشور مورد بررسی هم‌سود مشاهده ‌شده است. در نتیجه می‌توان گفت که نارسایی در شاخص‌های مختلف توسعۀ اجتماعی به‌ویژه شاخص پیشرفت اجتماعی، هزینه‌های آموزشی، سرانۀ هزینه‌های بهداشت و درمان و نرخ بالای مهاجرت (برون کوچی) زمینه‌های گرایش شهروندان کشورهای آسیای مرکزی را به‌سوی گروه داعش فراهم ساخته است.